Dziewczyna z portretu (The Danish Girl)

Trafnie przetłumaczony na polski, tytuł filmu Dziewczyna z portretu, w oryginale The Danish Girl opowiada dramatyczną historię duńskiego małżeństwa artystów. Akcja oparta na faktach, rozgrywa się w latach dwudziestych ubiegłego wieku, a główni bohaterowie to artyści z krwi i kości - para utalentowanych malarzy, stanowiących zgrany małżeński duet. Początkowo niewinna historia bardzo szybko przeistacza się w dramat, a jego źródłem jest kryzys tożsamości. Film Toma Hoopera, obsadzony został gwiazdami - fenomenalna Alicia Vikander i brawurowy ?kameleon? Eddie Redmayne, bo to oni tworzą tutaj najważniejsze role małżonków, którzy przechodzą transformację uczuć - jest niezwykle ciekawym obrazem. To film traktujący o nośnym od kilku(nastu) lat problemie transseksualizmu. Einar Wegener, uznany malarz, spełniony zawodowo i prywatnie, potrzebuje zaledwie iskry, delikatnej sugestii, żartu sytuacyjnego, aby jego wewnętrzne, długo skrywane prawdziwe ?ja? zaczęło gotować się do pełnego objawienia. Ten niezwykle dobrze nakręcony film, porusza przede wszystkim odwieczny, stary jak świat temate niespełnionej miłości ale i trudny społecznie problem transseksualizmu. Otoczka sytuacyjna fabuły pozwala na łatwe ?przełknięcie? niezmiernie trudnej emocjonalnie dla głównego bohatera transformacji płciowej: malarz początkowo pozuje w zastępstwie za kobietę do obrazu malowanego przez Gerdę - jego oddaną żonę, traktując swoją nową rolę jako zabawę. Jednak ta zabawa, z początku niewinna i traktowana jako artystyczny wybryk, w pewnym momencie wymyka się spod kontroli… Rozpoczyna się wewnętrzna walka pomiędzy Einarem i nową osobą… Lily… Całkowicie odmienia to życie pary malarzy, jaką dotąd tworzyli Wegenerowie - Gerda i Einar…

Film, który nieodparcie nasuwa skojarzenia z innymi dwoma fabułami w warstwie poruszanego problemu - Skóra, w której żyję w warstwie czysto technicznej, formalnej - dotyczącej przemiany fizjologicznej głównego bohatera (tam wbrew woli osoby przechodzącej transformację, a tutaj - z jego własnej) oraz Godziny w warstwie psychologicznej, odnoszącej się do ?weltschmerzu?, przywołuje również skojarzenia z estetyką ilustracji muzycznej. Zwłaszcza w odniesieniu do drugiego z wymienianych wyżej filmów, czyli Godzin.

Alexandre Desplat, uznany i wręcz rozchwytywany w ostatnich latach, uzdolniony ilustrator wszelkiej maści filmów, wydawał się wręcz perfekcyjnym wyborem. Moim zdaniem nie zawiódł, chociaż tematyka obrazu, choć bardzo trudna, to jednak opleciona miłością dwojga głównych bohaterów, dała mu pole do popisu. Jak sam Desplat przyznał w wywiadzie dla amerykańskiego Variety - nie uległ pokusie bezpośredniego sięgania do klasyków epoki z lat dwudziestych, bo zakłóciłoby to i wręcz zakłamało obraz relacji pomiędzy Gerdą i Einarem. Dlatego skłonił się ku klasycznej muzyce ilustracyjnej. Jak jednak oddać za pomocą nut rodzące się nowe ?ja?, nową tożsamość, inną płeć…? I tutaj daje się poznać talent francuskiego kompozytora, bowiem to, co serwuje nam jako akompaniament muzyczny, współgra wręcz perfekcyjnie z malarskimi zdjęciami i ujęciami Danny`ego Cohena (momentami odnosi się wrażenie, że oglądamy serię obrazów mistrzów holenderskiego malarstwa).

Alexander Desplat, osławiony ilustracjami do Harryego Pottera, Godzilli, Operacji Argo, Grand Budapest Hotel czy Autora Widmo, skomponował małe arcydzieło. Zachwyty nad jego wieloma partyturami są i tutaj jak najbardziej na miejscu. Użyte instrumentarium - gdzie na pierwszy plan wysuwa się fortepian i temat Einara/Lily, z ^*pasażami w tempie ^*allegro, idealnie wręcz ilustruje pulsujący niepokój, ale zarazem i coś nowego wewnątrz, co fascynuje Einara. Desplat czerpie tutaj pełnymi garściami z estetyki Philippa Glassa do Godzin, ale i z typowych ilustracji do baśni, takich jak chociażby Finding Neverland Jana A.P. Kaczmarka. Do scen typowo dramatycznych, traktujących o wewnętrznej i zewnętrznej przemianie głównego bohatera, zmienia tempo, wspomaga się ^*glissandami na harfie, subtelnym tłem tworzonym przez sekcję smyczkową, trójkątem czy dzwonkami. To partytura niekorzystająca z sekcji dętej, tutaj wszystko opiera się o ^*smyczki, fortepian i harfę - w końcu dwoje głównych bohaterów reprezentuje kobiecą wrażliwość, pomimo oczywistego faktu tworzenia pary małżeńskiej w pełnym tego słowa znaczeniu.

Desplat stworzył dwa ważne tematy - jeden słyszymy już na początku w tytułowym The Danish Girl, drugi zaś - bardziej smutny i typowo refleksyjny to Gerda. Desplat dopasowuje za każdym razem tempo, tam, gdzie trzeba - przyspiesza, tam, gdzie wymaga tego sytuacja - z rozmysłem zwalnia. To bardzo klasyczny score, zarówno pod kątem doboru instrumentarium, jak i kompozycji melodii. Dla wielu jest to zapewne ?typowy, przewidywalny Desplat?, ale moim zdaniem to wspaniała porcja melancholijnej melodyki podana w dystyngowanej orkiestrowej formie. Prawie godzinny soundtrack jest idealnym wręcz kompanem do jazdy samochodem, w strugach deszczu, jako towarzysz dobrej lektury albo wreszcie - jako umilenie wieczoru przy świecach. Tak, to ten typ muzyki, obecnie nieco zapomnianej i wręcz - niemodnej.

Komponowanie dobrej muzyki filmowej jest zawsze wyzwaniem dla ilustratora praktycznie każdego obrazu fabularnego. Jak zachować balans pomiędzy funkcją służebną wobec obrazu, jednocześnie będąc atrakcyjnym dla ucha przeciętnego słuchacza? Jak sprawić, żeby soundtrack był również pozycją, na którą z zainteresowaniem spojrzy klient iTunesa albo Empiku? Alexandre Desplat ma ten zmysł i uderza we właściwe struny, bez względu na to, czy jest to mocno ilustracyjna, brutalna Godzilla, orientalny i pulsujący Argo czy wreszcie klasyczna do bólu Dziewczyna z portretu. Ale chciałbym takich soundtracków więcej, nie mam nic przeciwko. Klasyka zawsze się obroni. Zawsze. The Danish Girl jest tego najlepszym przykładem.

Tweet